Één van de eerste artikelen over de historie van v.v. Heukelum gaat over de opening van het veld aan de Achterstad (klik hier). Baron en Barones van Heeckeren van Brandsenburg (de ouders van de laatste Heukelumse Baron) hebben in 1930 hun zegen aan het veld aan de Achterstad gegeven. Ik ben er altijd vanuit gegaan dat de Baron en Barones eigenaar waren van de landerijen waar het voetbalveld aan de Achterstad onderdeel van uitmaakte. Maar dit blijkt niet zo te zijn. Zij speelden wel een belangrijke rol, maar meer als tussenpersonen.
Baronnen en Baronessen
Eind 19e eeuw en begin 20e eeuw zijn een groot deel van de Heukelumse landerijen in bezit van de bewoonster van kasteel Merckenburg, Jonkvrouw Clara Anna Elisabeth Fabricius, Vrouwe van Heukelum en in de volksmond Freule Fabricius (1). Zij heeft op sociaal vlak altijd veel voor de stad en bevolking betekend. Bij haar overlijden in 1927 laat zij de stad onder andere een destijds fortuin na van 10.000 gulden ten behoeve van de herbouw van de kerktoren, die in de 17e eeuw als gevolg van een brand is ingestort. Helaas is het van een herbouw nooit gekomen.
Jonkvrouw Clara Anna Elisabeth Fabricius Vrouwe van Heukelum.
De Freule overlijdt ongehuwd en kinderloos en daarom erft haar zus Constantia Jacoba Wilhelmina Fabricius van Leijenburg (2) de Heerlijkheid Heukelum. Zij kan niet lang genieten van het Heukelumse bezit want zij overlijdt een jaar later in 1928. Bij erfenis wordt bepaald dat tweederde van de landerijen, waaronder kasteel Merckenburg, overgaan naar haar dochter Constantia Wilhelmina Barones van Boetzelaer (3). Zij is getrouwd met Paul Antoine Guillaume Baron van Heeckeren van Brandsenburg (3). Later wordt via erving hun zoon Rudolph Alexander Baron van Heeckeren van Brandsenburg (5) eigenaar. De oude Heukelumse generatie heeft hem nog gekend. Hij is de laatste Baron van Heukelum die kasteel Merckenburg tot 1980 bewoont.
Walravine Machteld Barones van Boetzelaer met haar man in de krant van 1924
Blijft nog éénderde over van de nalatenschap van Constantia Jacoba Wilhelmina Fabricius van Leijenburg (2). Dit deel valt ten deel aan haar andere dochter Walravine Machteld Barones van Boetzelaer (4), die is getrouwd met Jonkheer Hector Willem Livius de Beaufort (4). Zij zijn woonachtig in Driebergen.
Volgt u het nog?
Het huurcontract
In 1952 wordt een nieuw huurcontract opgesteld tussen het bestuur van de voetbalvereniging en de eigenaar van het land waar het voetbalveld onderdeel van uitmaakt. En wat blijkt, de eigenaren van het land zijn niet de bewoners van het kasteel Constantia Wilhelmina Barones van Boetzelaer (3) en haar echtgenoot Baron van Heeckeren van Brandsenburg (3). Het land waar het voetbalveld ligt, behoort toe aan Walravine Machteld Barones van Boetzelaer (4, die van de éénderde erfenis) en Jonkheer Hector Willem Livius de Beaufort (4). Zij worden in naam en toenaam genoemd in de overeenkomst en worden in de overeenkomst vertegenwoordigd door rentmeester Jacob Anne Post.
Het huurcontract uit 1952
In 1953/54 gaan de landerijen van Walravine Machteld Barones van Boetzelaer (4, die van de éénderde erfenis) in eigendom over naar Constantia Wilhelmina Barones van Boetzelaer (3, die van de tweederde erfenis). Haar zoon Rudolph Alexander Baron van Heeckeren van Brandsenburg (5) vertegenwoordigt haar dan in zaken. De eigendomsoverdracht heeft waarschijnlijk te maken met het overlijden van Jonkheer Hector Willem Livius de Beaufort (4) in 1953.
Het conflict met Frans van Wilgen Azn.
In 1955 ontstaat er een conflict tussen het bestuur en Frans van Wilgen Azn. uit de Voorstraat. Het bestuur heeft bij een mondelinge toezegging in 1951 het voetbalveld in "onderpacht" gebracht bij Frans van Wilgen. Van Wilgen mag er een paard laten grazen onder voorwaarden dat hij het gras bijhoudt, de mest opruimt en een pachtprijs betaalt van 70 gulden per jaar. Beide partijen verzuimen om iets vast te leggen op papier.
Het bestuur ontzegt in maart 1955 Van Wilgen het gebruik van het terrein omdat het de mening is toegedaan dat Van Wilgen zijn verplichtingen niet nakomt. Lees: "het voldoende verwijderen van mest en extra afmaaien van gras." Tja, niet onbelangrijk om te voetballen.
Van Wilgen is het hier niet mee eens en is van mening dat de mondelinge overeenkomst geldig moet blijven en wel tot eind 1956, zoals volgens hem mondeling afgesproken 6 jaar vanaf 1951.
Frans van Wilgen komt juist uit de achterkant van zijn boerderij aan de hoek van de Achtersteeg (nu Evert Noolstraat) en de Voorstraat
Het bestuur is van mening dat:
1. Het veld niet is verpacht maar er slechts een mondelinge toestemming voor het inscharen van een paard is gegeven.
2. Een overeenkomst van 6 jaar niet kan, omdat de vv zelf per jaar huurt.
3. De vv heeft de overeenkomst opgezegd omdat Van Wilgen zijn verplichtingen niet meer nakomt, het voldoende verwijderen van mest en extra afmaaien van gras
Het conflict wordt op vrijdag 10 juni 1955 om 10 uur in de ochtend door de Grondkamer van Zuid-Holland behandeld. De Grondkamer zorgt voor een goede relatie tussen pachter en verpachter, huurder en verhuurder, en beslist in geschillen. Voorzitter Kruis en vicevoorzitter Van Maaren zijn namens de voetbalvereniging aanwezig in Hotel Voorspuy in Gorinchem en doen daar hun zegje namens de voetbalverenging.
In het vonnis wordt Van Wilgen in het gelijk gesteld. Er is immers een pachtovereenkomst van 70 gulden per jaar, ook al is deze mondeling. Beide partijen moeten de afspraken schriftelijk laten vastleggen voor de periode van 1951 tot en met 31 december 1956.
Het conflict met Baron van Heeckeren van Brandsenburg
Inmiddels is de zaak van de "onderpacht" ook onder de aandacht gekomen op het kasteel en in het bijzonder van Baron van Heeckeren van Brandsenburg (5), die de belangen van zijn moeder Constantia Wilhelmina Barones van Boetzelaer (3) behartigt. De baron staat bekend als een bijzonder autoritaire man die nog grote waarde acht aan zijn adelstand en zich hiervoor ook privileges toedicht.
Rudolph Alexander Baron van Heeckeren van Brandsenburg woont tot zijn overlijden (1980) in kasteel Merckenburg
De moeder van de Baron heeft een overeenkomst met de voetbal voor het veld waarin duidelijk staat dat verhuur of gebruik van het veld door anderen niet zonder toestemming van de eigenaar mag plaatsvinden. Dat kan de Baron niet over zijn kant laten gaan. Autoritair als hij is, gaat hij niet het gesprek aan met de vereniging maar laat hij in april 1955 via zijn opzichter Bikker weten "Bericht het bestuur van de Sportvereniging dat ik 't hun niet meer verhuur en hoe eerder de rommel weg is hoe liever."
De voetbalvereniging gaat hier niet mee akkoord. In oktober 1955 meldt notaris Okkens uit Leerdam dat de Baron per direct het gebruik van het voetbalveld heeft opgezegd en de toegang niet meer is toegestaan. De Baron laat zijn opzichter Bikker de toegang tot het veld met prikkeldraad afzetten. De voetbalvereniging laat vervolgens het prikkeldraad weer verwijderen.
De opzegging van de huurovereenkomst in oktober 1955
Gesprekken en correspondentie tussen beide partijen volgen. Ondanks aandringen van het bestuur is de Baron niet bereid om het gesprek aan te gaan. Uiteindelijk moeten er in 1956 advocaten aan te pas komen om tot een akkoord te komen. De vereniging moet 1 april 1957 ontruimen.
Afscheid van het oude veld
En zo neemt de voetbalvereniging op 1 april 1957 afscheid van het veld aan de Achterstad. Een opmerkelijk verhaal omdat het eerste elftal al in 1955 op Achter Vriezenwijk speelt. Waarschijnlijk wordt het oude veld nog aangehouden voor de lagere teams en jeugd, die in 1956 overgaan het nieuwe veld.
Vanaf juni 1956 staan de opstallen (kleedgebouw, hekken, omrastering, doelen), volgens de Baron "rommel" van de vereniging altijd nog op het oude veld. Hiernaast maken andere verenigingen en de scholen nog gebruik van het veld aan de Achterstad.
1 april 1957 wordt het hoofdstuk van het veld "Achter de Stad" of "de Pruimenbogerd" officieel afgesloten.
Heb je aanvullingen, foto's, teksten, weetjes? Mail naar [email protected].
