Deel 8: Voetbal en de Heere God - Voetbalvereniging Heukelum

Deel 8: Voetbal en de Heere God

20 februari 2020 11:00

Marco van Honk

Op zaterdag 26 april 2020 is het exact 90-jaar geleden dat onze vereniging werd opgericht door een groepje sportminnende Heukelummers bestaande uit Gijsbert Lakerveld, Jan van Mourik, Leen Stellenboom en Louis Stellenboom.

In de aanloop naar het 90-jarig bestaan zal ik een aantal perioden uit de Heukelumse voetbalgeschiedenis belichten en in het tijdsbeeld proberen te plaatsen. In dit artikel meer over de strubbelingen tussen de kerk en de vereniging.

In de beginperiode van het voetbal worden twee obstakels opgeworpen voor de verenigingen. Het beschikbaar hebben van een behoorlijk veld is een groot probleem. Veel verenigingen delven het onderspit door het ontbreken van een veld. Veel clubs kunnen alleen in de herfst en winter gebruik maken van een veld, dan gingen de koeien op stal. 

Het tweede obstakel is de kerk. Er zijn nogal eens strubbelingen tussen het geloof en de voetbalsport. De kerk speelt een belangrijke rol in het leven van de Heukelumse gemeenschap. Voetbal staat in die tijd niet hoog aangeschreven bij de kerk. Veel kerkgangers onderschrijven de stelling: "Wie sport, gaat niet naar de kerk, en wie naar de kerk gaat, sport niet." Men heeft ernstige bezwaren tegen het voetballen op zondag en ook tegen de aandacht voor wedstrijden en individuele prestaties van voetballers in de pers, die als overdreven en als persoonsverheerlijking wordt afgewezen.

Historie v.v.Heukelum - De kerk

Omstreeks 1920-1930 begint de kerk in te zien dat de aanhang van voetbalsport in grote getalen en rap tempo toeneemt. Men komt langzaam en deels tot inkeer. De voetbalsport mag worden beoefend "voor een fysiek en mentaal sterk lichaam." En zo ontstaan er steeds meer voetbalclubs. Voetballen mag, maar liever niet op zondag, eenieder wordt gemaand op de zondag aanwezig te zijn tijdens de kerkdiensten. Zo verschilt per dorp en stad de opvatting over het voetballen op zondag, zoals ook verder in dit artikel blijkt.

Overeenkomst

Bij de oprichting van H.V.V. D.O.S. heeft de vereniging via rentmeester Post een veld ter beschikking gekregen van de Heerlijkheid Heukelum. Maar niet zonder voorwaarden. In de overeenkomst tussen de Heerlijkheid en de vereniging wordt onder andere vastgelegd dat er niet gevoetbald mag worden gedurende de godsdienstoefeningen. Ofwel op zondag tijdens de kerkdiensten mag er geen activiteit zijn op het veld bij de "Pruimenbogerd".

Aangezien er zaterdags nog wordt gewerkt, is zondag de enige vrije dag van de week. Er wordt voor wedstrijden veel uitgeweken naar de woensdag- of zaterdagavond, en in minder mate naar donderdag- of vrijdagavond. De aanvang is meestal rond 6 uur in de namiddag. Op zondag veelal tussen de kerkdiensten door, rond het middaguur 12 uur.

Als H.V.V. D.O.S. in 1932 aan de zomeravondcompetitie (mei-september) deelneemt, worden de wedstrijden op woensdagavond gespeeld. Later in het jaar neemt D.O.S. voor het eerst deel aan de competitie (september-mei) van De Brabantsche Bond. De competitiewedstrijden van deze bond worden op zondag gespeeld.

Spelers en bezoekers opgepakt

In de jaren die volgen, lijkt het voetballende deel van de bevolking de kerkelijke-afspraken steeds meer te rekken. Zo zijn er veel verhalen bekend, ook van latere tijd, dat de jeugd zich onttrekt aan de kerkdienst of de zondagsschool om te gaan voetballen of om voetbal te gaan kijken.

In 1937 komt het tot een botsing tussen de partijen. Zondag 14 februari 1937 speelt D.O.S 2 tegen Leerdam 4 op het terrein achter "De Pruimenbogerd". Dit gebeurt echter tijdens een kerkdienst, gehouden in de Heukelumse kerk. Waarschijnlijk op aangeven van rentmeester Post, komt de politie in actie. De politie betreedt het veld, legt het spel stil en maakt proces verbaal op tegen de spelers en betalende bezoekers, wegens het voetballen onder kerktijd.

Zondagvoetbal - Historie voetbalvereniging Heukelum
De Vijf Rivieren, februari 1937

Zondagvoetbal - Historie voetbalvereniging Heukelum
Nieuwsblad Gorinchem, februari 1937

Het is onduidelijk of veldwachter Lakerveld, toch één van de oprichters en bestuurslid van H.V.V. D.O.S., betrokken is bij de actie.

Zoals in het krantenartikel meldt, is het vreemd dat de politie in actie komt voor de overtreding van een particuliere overeenkomst. Een gang naar de rechter ligt meer voor de hand. Het kerkbestuur en de Baron van Heukelum zullen hier een flinke vinger in de pap hebben gehad. Het is onbekend, maar waarschijnlijk is de actie met een sisser afgelopen en is het bij een waarschuwing aan het adres van D.O.S. gebleven. Er zal ongetwijfeld een stevig gesprek zijn geweest tussen het bestuur van D.O.S. en rentmeester Post. Niettemin heeft Heukelum geluk dat de stad en gemeente 'voetbalgezind waren' en er geen gemeentelijke verordening is uitgevaardigd.

Zondagvoetballers in Asperen

Want hoe anders is het bijvoorbeeld in Asperen, waar de kerkelijke invloed in het gemeentebestuur groot is. Het gemeentebestuur heeft daar per gemeentelijke verordening verboden op zondag op een publiek toegankelijk terrein te voetballen. Dit is ook één van de redenen waarom de voetbalverenging A.V.V. uit Asperen regelmatig op het terrein in Heukelum komt voetballen.

In 1935 komt het in Asperen al tot een botsing. De politie brengt bij een overtreding alle voetballers voor de kantonrechter. Als argument ter verdediging wordt door de vereniging onder andere aangehaald dat men in Heukelum wel op zondag mag voetballen, nota bene onder dezelfde burgemeester. De rechter is principieel en komt tot een veroordeling.


Zondagvoetbal - Historie voetbalvereniging Heukelum
Februari 1935

Heb je aanvullingen, foto's, teksten, weetjes? Mail naar info@vvheukelum.nl voor in het archief.
Delen

voeg je eigen gadgets toe aan deze pagina!